Dân địa phương hay gọi Hòn Đốc là Hòn Tre lớn,ểnđảoTâyNamLênđảoHảiTặanimevietsub còn du khách vẫn quen với tên đảo Hải Tặc, vì Hòn Đốc là đảo lớn nhất trong số 16 đảo nằm trong quần đảo Hải Tặc (quần đảo Hà Tiên) của tỉnh Kiên Giang.
Như nhiều đảo khác ở Tây Nam, đảo Hải Tặc cũng có riêng những giai thoại lịch sử. Như chuyện có tên đảo Hải Tặc (Pirates Islands) là vì mấy thế kỷ trước, đây là "sào huyệt" của cướp biển, nhất là bọn "Cánh buồm đen". Đọc nhiều sử liệu, nói thời xưa, cụ thể là thời Mạc Cửu - Mạc Thiên Tích, vùng đất Tây Nam của nước ta trù phú, phát triển thịnh vượng, trong đó Hà Tiên là thương cảng sầm uất.
Hòn Đốc buổi sớm
THU NGÂN
Trong bài nghiên cứu "Quá trình xác lập, khẳng định và bảo vệ chủ quyền vùng biển Tây Nam bộ thời chúa Nguyễn và vương triều Nguyễn thế kỷ XVII - XIX" (Trần Thị Mai, Tạp chí Phát triển khoa học và công nghệ, năm 2013) nêu: "Những con tàu của thương nhân Bồ Đào Nha, Tây Ban Nha chở gốm sứ, rượu sang đổi sản vật, tơ lụa ở châu Á đều phải đi qua vùng biển này. Trên vùng biển kín của vịnh Thái Lan nhiều hòn lắm đảo, lại nằm trên đường trung chuyển. Đây chính là điều kiện lý tưởng để các băng cướp biển trú ngụ trên các hoang đảo, chặn tàu để cướp...".
Vài giai thoại thì nói Mạc Thiên Tích, Tổng binh trấn Hà Tiên lúc ấy, đã xây dựng chiến lũy bằng tre để ngăn quân Xiêm. Rồi thêm câu chuyện hai người ngoại quốc đến mũi Kiến Vàng của đảo để săn kho báu bằng một sơ đồ theo di chúc tổ tiên...
Đẩy mạnh quảng bá du lịch Hòn Đốc
Giờ đây, những giai thoại xưa vẫn được người dân truyền khẩu qua bao thế hệ. Nếu nghe, du khách không khỏi nghĩ dưới làn nước biển trong xanh màu ngọc bích ở nơi này có cất giấu bao nhiêu kho báu, đồ cổ...
Tàu bè cập cảng Hòn Đốc buổi sáng, người dân vẫn còn sinh sống chủ yếu bằng ngư nghiệp
THU NGÂN
Nhưng ấy là huyền sử, còn Hòn Đốc ngày nay nổi tiếng vì sự hoang sơ và thơ mộng của mình. Sách Non nước Việt Nam của Vũ Thế Bình, được giới hướng dẫn du lịch ưa dùng, giới thiệu về quần đảo Hải Tặc như sau: "Hải sản, cát trắng, hàng dừa xanh chính là điểm cuốn hút du khách. Đảo Hải Tặc có vẻ đẹp hoang sơ, kỳ bí, tách biệt cuộc sống tấp nập với đời thường của bạn. Đến với Hải Tặc, du khách có thể thuê trọ ở nhà dân, hay cắm trại trên bãi biển để tận hưởng được hết vẻ đẹp hoang sơ của quần đảo này. Ngoài ra, du khách còn được thư thái với những giây phút ngụp lặn dưới nước để bắt ốc, và quây quần cùng bạn bè để thưởng thức hải sản tươi ngon".
Nếu bật Google Maps, sẽ đọc được hàng loạt đánh giá Hòn Đốc có nhiều "view" đẹp để sống ảo, nơi đây chưa bị ô nhiễm, chưa đô thị hóa; còn người đất đảo chân chất, sống rất chan hòa...
Phía trước tôi là cầu cảng Hòn Đốc, tráng bê tông, rất rộng, đi bộ vào sẽ thấy một tấm bảng ghi: "Khu du lịch quần đảo Hải Tặc" rất hấp dẫn. Người dân nói mùa này không phải là cao điểm du lịch, nên chỉ thấy lác đác vài chiếc xe điện lượn vòng chở khách đi tham quan. Nhưng du lịch ở đây cũng chưa thật sự bùng nổ, nên các quán xá bên cầu cảng còn xây tạm bợ, lao động phổ thông như bán vé số, bán kem, nước giải khát... còn nhiều.
Chính quyền địa phương cùng cán bộ, chiến sĩ ở Hòn Đốc đón chào đoàn đại biểu TP.HCM
QUANG LIÊM
Bà Trần Thị Cẩm Linh (53 tuổi, quê gốc Hà Tiên) đến sống ở Hòn Đốc từ nhỏ, đã chứng kiến nhiều sự đổi thay của hòn đảo này, kể lại: "Ngày xưa, gia đình tôi đông con, đi đánh bắt hải sản, đi cào ốc và vá lưới mướn để có tiền ăn. Giờ thì kinh tế đỡ hơn rồi, đường sá xây mới, nhà cửa cũng khang trang, dân buôn bán cũng khấm khá hơn nhờ có khách du lịch. Nhưng đời sống cũng còn nhiều cái khó, nhất là cơ sở hạ tầng, vui chơi, giải trí không nhiều".
Hiện nay cư dân Hòn Đốc chủ yếu sinh sống bằng ngư nghiệp và dịch vụ. UBND xã Tiên Hải cho hay tổng giá trị sản xuất của địa phương trong 6 tháng năm 2023 đạt 215 tỉ đồng. Trong đó dịch vụ chiếm 30,2%, nông - lâm - ngư nghiệp chiếm tỷ lệ lớn nhất là gần 68,2% và công nghiệp - xây dựng chỉ chiếm 1,6%. Đồng thời, tổng giá trị khai thác hải sản đạt 41 tỉ đồng, nuôi trồng đạt 105 tỉ đồng. Nhưng ngành du lịch ở địa phương chứng kiến lượt khách du lịch mới hơn 24.000 lượt, giảm gần 15% so với cùng kỳ.
Ở quần đảo Hải Tặc, hiện chỉ Hòn Đốc và Hòn Giang có đường giao thông, còn lại các đảo chủ yếu người dân đi lại qua đường mòn và tàu thuyền. Dẫu có nhiều thuận lợi trong phát triển kinh tế, tuy nhiên UBND xã Tiên Hải cũng nhận định rằng khó khăn mà địa phương đối mặt còn nhiều. Điển hình là ngành nghề đánh bắt hải sản có xu hướng sụt giảm vì nguồn lợi đang ngày càng cạn kiệt, dân không có điều kiện kinh tế để hoán cải tàu cá phục vụ đánh bắt xa bờ, giá xăng dầu tăng cao... Lĩnh vực kinh tế có phục hồi nhưng còn chậm, chưa kể là chậm xây dựng các công trình, cơ sở bổ trợ ngành du lịch.
Địa phương muốn đẩy mạnh ngành thương mại, dịch vụ, du lịch ở hòn đảo này, có đề ra các giải pháp phát triển các mô hình mới về du lịch, kêu gọi đầu tư, quảng bá du lịch, triển khai đề án "khu ẩm thực đêm" và phương án khai thác bãi biển ở Bãi Bắc của Hòn Đốc.
"Tuyến đường hoa"
Đi về phía "Tuyến đường hoa" (tên gọi của mô hình xây dựng nông thôn mới của Hội liên hiệp phụ nữ tại địa phương) được chừng nửa đoạn thì bên cánh trái sẽ qua cột mốc chủ quyền do chính quyền VNCH xây. Đây cũng là địa điểm check-in của hầu hết du khách đến Hòn Đốc. Trên cột mốc này có nội dung: "Quần đảo Hải tặc (Archipel des Pigate). Hải đồ số: 3686 S.H; vĩ tuyến 10°10'B, kinh tuyến 104°20'Đ. Quần đảo Hải Tặc gồm có các đảo sau: hòn Kèo Ngựa, hòn Kiến Vàng, hòn Tre Lớn, hòn Tre Vinh, hòn Gùi, hòn Ụ, hòn Giong, hòn Chơ Rơ, hòn Đước, hòn Bờ Đập, hòn Đồi Mồi. Quần đảo trực thuộc tỉnh Kiên Giang. Phái bộ quân sự thị sát và nghiên cứu đến viếng quần đảo này ngày 26.7.1958 dưới sự hướng dẫn của Hải quân Việt Nam".
Các đại biểu chụp hình lưu niệm tại khu vực cầu cảng Hòn Đốc
LÊ HUỲNH
Dọc hai bên tuyến đường hoa ấy, dân xây nhà cấp bốn, một số nơi treo bảng cho thuê phòng theo kiểu homestay, rồi bán buôn nước uống, thực phẩm nhỏ lẻ. Chiếc xe máy tôi thuê bị chết máy khi leo dốc cao, người cho thuê xe bảo: "Cứ dựng đại bên đường, tí có người lấy, ở đây không cần lo trộm cướp gì".
Lãnh đạo đoàn công tác đi bộ lên Trạm ra đa 625
THU NGÂN
Đi tầm 2 km đường dốc là tới Trạm ra đa 625, thuộc Trung đoàn 551, Vùng 5 Hải quân. Đây là đơn vị đóng quân độc lập ở đảo này, nhiệm vụ canh giữ vùng trời, vùng biển đảo của Tổ quốc.
Thượng úy Nguyễn Tuấn Anh, Trạm trưởng Trạm ra đa 625, cho hay cán bộ, chiến sĩ ở đơn vị luôn cố gắng nỗ lực hoàn thành nhiệm vụ, phối hợp, hiệp đồng chặt chẽ với cấp ủy, chính quyền, nhân dân địa phương và các đơn vị bạn để quản lý, bảo vệ vững chắc vùng biển, vùng trời được phân công, cũng như làm tốt công tác cứu hộ, cứu nạn, cứu sập, phòng chống cháy rừng...
TP.HCM tặng quà cán bộ, chiến sĩ làm nhiệm vụ ở đảo Hòn Đốc
THU NGÂN
Đang thực hiện nghĩa vụ quân sự tại đảo này, chiến sĩ trẻ Trần Duy Đạt, 20 tuổi (quê H.Rạch Giá, Kiên Giang), nói rằng mình yêu Hòn Đốc rất nhiều, yêu vì cái đẹp và yêu thêm vì biển, vì con người xứ sở này và vì tình dân quân gắn kết. Đạt nói cuối năm nay sẽ xuất ngũ, nhưng những gì học được ở đây sẽ theo anh và đổi thay cả cuộc đời.
Chàng trai này kể: "Tôi viết đơn tình nguyện đi nghĩa vụ. Đến nay tôi biết được rất nhiều điều, được trải nghiệm, huấn luyện. Tôi thấy mình ngày càng cứng cáp hơn và suy nghĩ chín chắn hơn. Thật ra lúc đầu tôi hơi nản; nhưng càng ngày bản thân càng thay đổi thành con người tốt hơn. Như chuyện ngày trước tôi tập tành thuốc lá, giờ đây biết nó xấu, chắc chắn không bao giờ hút nữa".(còn tiếp)